Visualizza wikitesto di Âzid

{{Metacaixa
|id=0
|color=
|bt1=Bulgnaiṡ
|bticona1=[[File:Bandiera_di_Bologna.PNG|16px]]
|ps1=
__NOTOC__

{{dialort | dial=Bulgnaiṡ}}

[[File:AceticAcid011.jpg|thumb|170px|Cristâl d'[[âzid acètich]]]]


Un '''âzid''' l'è un [[cunpòst chémmich]] ch'la däl propietè âzid segånd äl diferänti definiziån d'"âzid" ch'a i é stè int'al tänp. 

== Âzid segånd Arrhenius ==

Segånd Arrhenius dal [[1887]]<ref>{{en}} Arrhenius Svanta August, ''On the Dissociation of Substances Dissolved in Water''. Zeitschrift fur physikalische Chemie, I, 1887 p.631 [http://www.chemteam.info/Chem-History/Arrhenius-dissociation.html] </ref> i én dî âzid i cunpòst ch'i lîberen par dissociaziån int'l'[[aqua]] [[iôn]] H<sup>+</sup>. A l'incuntrèri, una [[bès]] l'è al cunpòst ch'al lîbera i OH<sup>-</sup>. I câschen in cla definizån che tott i cunpòst che normalmänt a ciamän âzid pr'äl propietè [[corosiån|curusîv]] e iritant: âzid fort cme quall cluréddrich o dabbel cme quall acètich.

=== Esänpi ===
[[Âzid cluréddrich]] <center><math>HCl_{(aq)} \rightarrow H^+_{(aq)} + Cl^-_{(aq)} </math></center>
[[Âzid acètich]] <center><math>CH_3COOH_{(aq)} \rightarrow H^+_{(aq)} + CH_3COO^-_{(aq)} </math></center>
[[Âzid sulfòrich]] <center><math>H_2SO_{4(aq)} \rightarrow 2 \ H^+_{(aq)} + SO^{2-}_{4(aq)} </math></center>
[[Âzid fusfòrich]] <center><math>H_3PO_{4(aq)} \rightarrow 3 \ H^+_{(aq)} + PO^{3-}_{4(aq)} </math></center>

== Âzid segånd Brønsted-Lowry ==
[[File:Hydrochloric acid 05.jpg|thumb|200px|âzid cluréddrich concentrè]]
Al chémmic [[Danimèrca|danais]] [[Johannes Nicolaus Brønsted]] e l'[[Inghiltèra|inglais]] [[Thomas Martin Lowry]], dal [[1923]], i avêven publichè, on sanza savair ed cl'èter, una teorî såura al cunpurtamänt dî âazid bòna par tott i [[sulvént]], mo mégga par l'aqua.<ref>{{en}} Johannes Nicolaus Brønsted, ''Some Remarks on the Concept of Acids and Bases''. Recueil des Travaux Chimiques des Pays-Bas, 42, 1923 pg. 718-728 [http://www.chemteam.info/Chem-History/Bronsted-Article.html]</ref> La definiziån d'âzid l'è advintè: "un âzid l'è una sustanza ch'la pôl dèr vî i [[protoun|protån]] a una bès". E la bès l'è donca el cunpòst ch'al ciâpa al protån.

=== Esänpi d'âzid in socuant sulvént ===
[[Âzid cluréddrich]] in [[aqua]]<center><math>HCl_{(aq)} + H_2O \rightleftharpoons H_3O^+_{(aq)} + Cl^{-}_{(aq)} </math></center>
[[Âzid cluréddrich]] in [[âzid acètich]]<center><math>HCl_{(ac)} + CH_3COOH \rightleftharpoons CH_3COOH^+_{2(ac)} + Cl^{-}_{(ac)} </math></center>
[[Clorûr d'idrògen]]  [[amuniaca]] al stèd gasåus <center><math>HCl_{(g)} + NH_{3(g)} \rightleftharpoons NH_4Cl_{(s)} </math></center>

Con la teorî ed Brønsted-Lowry al cuncèt d'aziditè al vegn estais anca ai cunpòst che nurmalmänt i n pâren mégga dî âzid, cme pr'esänpi la reaziån stral [[metanòl]] (ch'al fa l'âzid) e'l idrûr ed sòdi (la bès).

:CH<sub>3</sub>OH + NaH  →  CH<sub>3</sub>O<sup>-</sup>Na<sup>+</sup> + H<sub>2</sub>

== Riferimént ==
{{references}}

|sel=1
}}

[[Categoria:CHIMICA]]